In de voormalige doopkapel van de Pieterskerk Leiden worden al een lange tijd geen kinderen meer gedoopt, maar deze rustige hoek van het monument is nog altijd een belangrijke plek. In de buurt van deze plek werd namelijk John Robinson begraven. Deze leider van de Pilgrims, die de Pilgrims vanuit Engeland naar Leiden bracht, zou uiteindelijk in Leiden achterblijven om te zorgen voor de mensen die nog niet naar Amerika konden reizen. In 1625, vijf jaar na het vertrek van de Mayflower, overleed Robinson in een van de huisjes gelegen op de plaats van het huidige Jean Pesynhof aan het Pieterskerkplein.

De doopkapel is dan ook de plek waar onze Amerikaanse bezoekers langslopen om een stukje van hun geschiedenis terug te zien in de Pieterskerk Leiden. Hier is, i.s.m. Erfgoed Leiden en Omstreken, ook een kleine tentoonstelling ingericht.

Een groep Engelse separatisten genaamd ‘Pilgrims’ vertrok in 1620 naar Amerika op de Mayflower. Voordat de Pilgrims die overtocht maakten, leefden, werkten en baden zij in Leiden, vrij van geloofsvervolging door de Engelse kroon.

Hun komst naar Leiden in 1609 was geen toeval, omdat Leiden bekend stond als een open en voor die tijd relatief tolerante stad. Leiden verwelkomde geloofsvluchtelingen en nodigde buitenlandse academici uit voor de nieuw gestichte universiteit. In deze periode kweekte Clusius de eerste tulp in de Hortus botanicus en bezocht een jonge Rembrandt de Latijnse school.

Begin  van de 17e eeuw werden de eerste vluchtelingen naar Leiden gehaald, Zuidelijke Nederlanders, Vlamingen & Walen en Franse Hugenoten. Later kwamen nog eens evenveel Duitse vluchtelingen naar Leiden. De wolnijverheid en lakenindustrie was inmiddels in Leiden opgebloeid.

Sommige Pilgrims waren actief betrokken bij het openbare leven: dominee John Robinson mengde zich in het Arminianisme debat en William Brewster gaf aan de universiteit Engelse les aan Nederlandse studenten. Maar het was in sociaal en economisch opzicht geen gemakkelijk leven in Leiden voor de Pilgrims.

Toen de persvrijheid en ruimte voor openbaar debat in de Nederlandse Republiek steeds meer beperkt werden, begonnen de separatisten plannen te maken voor de overtocht naar Amerika. In 1620 vertrok een gedeelte van de Pilgrims uit Leiden. Sommige bleven hier, zoals hun spiritueel leider John Robinson die in 1625 werd begraven in de Leidse Pieterskerk.

De Pilgrims arriveerden in 1620 in Cape Cod. Zij voeren langs de kust tot Patuxet (Plymouth), waar ze Plymouth Colony stichtten. Dankzij de hulp van de lokale bevolking, die daar al duizenden jaren woonde, bouwden ze uiteindelijk een bloeiende kolonie op.

Het verhaal van de Mayflower staat centraal in de Amerikaanse geschiedenis als symbool van de eerste Europese kolonisatie. Naar schatting zijn er zo’n 25 miljoen Amerikaanse nakomelingen van de Pilgrims, inclusief negen Amerikaanse presidenten: John Adams, John Quincy Adams, Ulysses Grant, Calvin Coolidge, Zachary Taylor, Franklin Delano Roosevelt, George Bush sr, George Bush jr & Barack Obama.

Het ‘succes’ van deze annexatie trok honderden Europese kolonisten aan in de decennia die volgden. De impact die deze stroom nieuwkomers had op de oorspronkelijke Amerikanen was enorm. Die bevolking kreeg te maken met ziektes, oorlogen en culturele of godsdienstige assimilatie en had dus veel te lijden onder de gedwongen aanpassingen aan de nieuwe koloniale werkelijkheid.

Tot op de dag van vandaag blijven de Native Nations, waaronder de Wampanoag, zich van hun oorsprong bewust en houden ze hun tradities in ere.

Bepaalde aspecten van de Amerikaanse cultuur zijn terug te voeren tot de Leidse jaren van de Pilgrims. Het burgerlijk huwelijk, bijvoorbeeld, een Nederlandse wetsvernieuwing, staat aan de basis van de scheiding van kerk en staat.

Het Ontzet van Leiden in 1574, in Leiden nog steeds jaarlijks herdacht op 3 oktober, geldt breed als een mogelijke inspiratiebron voor het Amerikaanse Thanksgiving.

Op 3 oktober 1789 maakte George Washington van Thanksgiving een nationale feestdag en op 3 oktober 1863 liet Abraham Lincoln vastleggen, dat Thanksgiving altijd op de vierde donderdag van november zou worden gevierd.

Sinds 1970 organiseren de Native Nations van New England iedere vierde donderdag van november – op dezelfde dag als Thanksgiving – The National Day of Mourning.

De organisatoren beschouwen de nationale feestdag Thanksgiving als een herinnering aan de onderdrukking en het voortdurende lijden van de Native Nations in Amerika. Deelnemers aan de Nationale Dag van Rouw eren hun Native voorouders en de strijd van Native Nations om vandaag de dag te overleven.

Jaarlijks wordt in de Pieterskerk Leiden de Thanksgiving Day Service gehouden voor Amerikanen die (tijdelijk) in Nederland wonen. Een niet-confessionele dienst, op de ochtend van de vierde donderdag in november. Voor Amerikanen is Thanksgiving in de Pieterskerk Leiden uniek: hier werden tientallen Pilgrims begraven, waaronder hun leider John Robinson.

Abigail Adams schreef in 1786 in een brief aan haar vriendin : ‘I felt a respect and veneration upon entering the church at Leiden’.

Leiden400 is een alliantie tussen Erfgoed Leiden en omstreken, Museum De Lakenhal, Leiden Marketing en de Pieterskerk Leiden. Deze vier partijen sloegen in 2016 de handen ineen om te onderzoeken of Leiden kon meedoen aan de internationale herdenking in 2020. De internationale missie van Leiden400 luidt:

“In 2020, four hundred years after the sailing of the Mayflower, the USA, Wampanoag Nation, UK and the Netherlands will participate in an inclusive four-nation commemoration. We will commemorate the story of the pilgrims, the cultures and places with which they interacted and do so by focusing on themes that make this commemoration relevant and urgent in the here and now, such as migration, tolerance and oppression.”